Κοκολόγος Σταμάτιος, Ράλλης Μιχαήλ. Αθήνα: 9ο Συνέδριο ΕΕΕΠ-ΔΤΠΕ «Η εκπαίδευση στην εποχή των Τ.Π.Ε.», 20-21 Οκτωβρίου 2012.

Περίληψη

Η παρούσα εργασία έχει ως σκοπό να παρουσιάσει με σύντομο τρόπο την αξιοποίηση των λογισμικών γενικής χρήσης στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσα από το περιβάλλον ενός διαδραστικού πίνακα. Αρχικά ορίζεται η έννοια του εκπαιδευτικού λογισμικού και πώς αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την πλευρά όχι μόνο του εκπαιδευτικού ως εργαλείο διδασκαλίας, αλλά και από την πλευρά του μαθητή ο οποίος μέσα από τις ΤΠΕ συμμετέχει ενεργά στη διδακτική πράξη και διαμορφώνει τον τρόπο μάθησης αλλά και το αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται ενδεικτικά παραδείγματα εφαρμογής των λογισμικών γενικής χρήσης σε συνάρτηση με τον διαδραστικό πίνακα, που σκοπό έχουν να δώσουν ερεθίσματα σε κάθε εκπαιδευτικό που έχει εντάξει ή επιθυμεί να εντάξει τις νέες τεχνολογίες στην εκπαιδευτική διαδικασία για τον τρόπο που αυτά θα χρησιμοποιηθούν δημιουργικά και αποτελεσματικά.

Λέξεις κλειδιά: Λογισμικά γενικής χρήσης, διαδραστικός πίνακας, εκπαιδευτική διαδικασία.

Εισαγωγή

Η μάθηση είναι μια κοινωνική δραστηριότητα. Οι σύγχρονες θεωρίες μάθησης είναι βασισμένες στην αντίληψη της ενεργούς συμμετοχής του μαθητή στη διαδικασία οικοδόμησης της γνώσης. Ο μαθητής καλείται να επιλέξει και να διαμορφώσει τις πληροφορίες, να κάνει υποθέσεις και να θέσει προβληματισμούς έτσι ώστε να δομήσει τη γνώση (Foerster & Glasersfeld, 1999). Η χρήση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση ενοποιεί την τάξη, συγκεντρώνει την προσοχή και προσφέρει διάδραση με τον εκπαιδευτικό στο κέντρο. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα ψηφιακά μέσα που διαθέτουν και ταυτόχρονα να έχουν αμφίδρομη επικοινωνία με τους μαθητές στην τάξη, να προσφέρουν εκπαίδευση βασισμένη στους υπολογιστές χωρίς να απομονώνονται από τους μαθητές και να ενθαρρύνουν μια μεγαλύτερη διάδραση μαζί τους (Νιάρου & Γρουσουζάκου, 2008). Με τον όρο "εκπαιδευτικό λογισμικό" αναφερόμαστε στο σύνολο των εφαρμογών για ηλεκτρονικούς υπολογιστές ή τον παγκόσμιο ιστό που εξυπηρετούν εκπαιδευτικούς σκοπούς. Κάποια λογισμικά υπηρετούν επικουρικά τους εκπαιδευτικούς διευκολύνοντάς τους στο έργο τους, ενώ άλλες φορές ενισχύουν την προσπάθεια του μαθητή, παρέχοντάς τους εργαλεία εξάσκησης, πηγές γνώσεις, κ.ά.

Επιπλέον, υπάρχει εκπαιδευτικό λογισμικό που χρησιμοποιείται στον συντονισμό του εκπαιδευτικού έργου, τη συγκέντρωση και οργάνωση του εκπαιδευτικού υλικού, την κατάρτιση και τήρηση του προγράμματος εκπαίδευσης και, γενικότερα, τη διοίκηση και λειτουργία ενός εκπαιδευτικού οργανισμού. Εκτός από το λογισμικό που τίθεται στην υπηρεσία του εκπαιδευτικού και του συστήματος εκπαίδευσης, υπάρχει και εκπαιδευτικό λογισμικό προσαρμοσμένο στις ιδιαιτερότητες του εκπαιδευόμενου. Εκπαιδευτικό λογισμικό μπορεί να θεωρηθεί κάθε οργανωμένη πηγή γνώσης, όπως ηλεκτρονικές βιβλιοθήκες, εγκυκλοπαίδειες, ψηφιακές συλλογές οπτικοακουστικού υλικού, κ.λπ. (Ε.Α.Ι.Τ.Υ, 2012 & http://www.smartedu.gr).

Τα λογισμικά γενικής χρήσης όπως οι επεξεργαστές κει?ένου, τα λογιστικά φύλλα, το λογισ?ικό παρουσιάσεων, τα οποία είναι διαθέσι?α σε κάθε σχολείο ?ε εργαστήριο υπολογιστών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη διδακτική πράξη. Έχει παρατηρηθεί ότι η χρήση τέτοιου λογισ?ικού κινητοποιεί τους ?αθητές, αυξάνει το ενδιαφέρον τους καθώς και τον χρόνο που αφιερώνουν σε ?ια δραστηριότητα (Cox, 1999). Μέσα από διάφορες εργασίες που προτείνονται, τα συγκεκριμένα λογισμικά μπορούν να αξιοποιηθούν υποστηρίζοντας τη συνεργασία των μαθητών, την ανάπτυξη δεξιοτήτων που αφορά στην οργάνωση, την παρουσίαση και την υποστήριξη της δουλειάς τους, καθώς επίσης και τη διερευνητική προσέγγιση καταστάσεων και προβλημάτων (Παπανικολάου, Τσαγκάνου & Γρηγοριάδου, 2002 ).

Βέβαια ση?αντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία του εγχειρή?ατος, είναι: (α) η απαιτού?ενη τεχνογνωσία εκπαιδευτικών και ?αθητών, (β) η τεχνολογική ωρι?ότητα του ?ιαδικτύου, (γ) η ύπαρξη πηγών εκπαιδευτικού υλικού στην Ελληνική γλώσσα, (δ) η επι?όρφωση των εκπαιδευτικών στην προετοι?ασία και στην οργάνωση ?αθη?άτων στα οποία αξιοποιούν ουσιαστικά τις νέες δυνατότητες χωρίς να χρησι?οποιείται ο υπολογιστής ως ένα ακό?α εποπτικό ?έσο(Παπανικολάου, Τσαγκάνου & Γρηγοριάδου, 2002 ).

Ο αποτελεσματικός τρόπος διάδρασης που προσφέρει ο διαδραστικός πίνακας συνίσταται στο γεγονός ότι πολλές εκπαιδευτικές δραστηριότητες, όπως παρουσίαση και παραγωγή κειμένου, προβολή εικόνων, παρουσιάσεων ή video, χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κ.λ.π., δηλαδή δραστηριότητες που γίνονται με τα λογισμικά γενικής χρήσης, είναι ορατές και προσβάσιμες από το σύνολο των μαθητών της τάξης, συμβάλλοντας στην αποτελεσματικότερη μάθηση (Μπασδεκίδης & Χατζόπουλος, 2009).

Γενικά λογισμικά

Τα λογισμικά γενικής χρήσης, μπορούν πολύ εύκολα να χρησιμοποιηθούν από τους εκπαιδευτικούς και στο περιβάλλον του διαδραστικού πίνακα, προσφέροντας στους μαθητές τη δυνατότητα να συμμετέχουν ενεργά σε κάθε βήμα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, Λόγω της απλής τους χρήσης, αλλά και της εξοικείωσης που έχει μαζί τους ο εκπαιδευτικός, μπορούν να τον βοηθήσουν να εντάξει τον διαδραστικό πίνακα στην καθημερινή διδακτική πράξη, να αποβάλει την απροθυμία χρήσης του πίνακα που δεδομένα υπάρχει μια και για πρώτη φορά καλείται να χρησιμοποιήσει ένα άγνωστο γι αυτόν εργαλείο. Χρησιμοποιώντας έτσι αρχικά τα γενικά λογισμικά, θα καταφέρει να κάνει σταδιακά τον διαδραστικό πίνακα ένα σημαντικό εργαλείο που θα τον βοηθά στην διδασκαλία του.

Στο περιβάλλον του Δ.Π. οι μαθητές, μπορούν οι ίδιοι χρησιμοποιώντας τα εργαλεία του πίνακα να συμμετέχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία π.χ. να τροποποιήσουν ένα κείμενο, να γράψουν ορθογραφημένα, να λύσουν προβλήματα και ασκήσεις, να αλλάξουν τη δομή και την εικόνα ενός κειμένου, και όλα αυτά να συμβαίνουν στο γνώριμο για αυτούς περιβάλλον της τάξης, και όχι στο περιβάλλον του εργαστηρίου πληροφορικής. Και όλα με προαπαιτούμενο για αυτούς μόνο την ικανότητα χρήσης του ηλεκτρονικού μαρκαδόρου για την αλληλεπίδραση με τον πίνακα και το περιεχόμενο σε αντίθεση με το εργαστήριο πληροφορικής που χρειάζονται γνώσεις Η/Υ και με τον απλό προβολέα που η αλληλεπίδραση είναι πρακτικά αδύνατη.

Οι ενέργειες που περιγράφονται παρακάτω βρίσκουν βέβαια εφαρμογή και μέσα στο περιβάλλον ενός εργαστηρίου πληροφορικής ή και με ένα απλό προβολέα, όμως δεν κανείς δεν εγγυάται την προσοχή και συμμετοχή των μαθητών, αφήνοντας ταυτόχρονα ερωτηματικά για την αποτελεσματικότητά τους. Η δραστηριότητες αυτές αναφέρονται σε ένα διαφορετικό τύπο διδασκαλίας, όπου ο μαθητής, παράλληλα με τον δάσκαλο, ενεργεί μέσα στην τάξη ενεργοποιώντας όλες τις αισθήσεις του.

Word-pdf

Τα συγκεκριμένα λογισμικά έχοντας μία συγγένεια μεταξύ τους, μπορούν να χρησιμοποιηθούν με παρόμοιο και παράλληλο τρόπο. Ο επεξεργαστής κειμένου μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους μαθητές για την οργάνωση, την επεξεργασία ακόμα και την παρουσίαση πληροφοριών, μέσα από τη μορφή κειμένων, απλών αλλά και εμπλουτισμένων με εικόνα, ήχο κ.λ.π.

Το λογισμικό επεξεργασίας κειμένου μαζί με έναν διαδραστικό πίνακα μπορεί να βρει διάφορες εφαρμογές στην διδακτική πράξη:

Α) Στην παραγωγή κειμένου: Με πληροφορίες που έχουν συλλέξει από το διαδίκτυο τους ζητείται να κατασκευάσουν ένα κείμενο το οποίο παρουσιάζουν στους συμμαθητές τους και να γίνει μετά αξιολόγηση ? διόρθωσή του από όλους.

Β) Επεξεργασία κειμένων - Ασκήσεων βιβλίων:η διδακτική ενότητα με τις ασκήσεις παρουσιάζονται στον πίνακα και εκεί γίνεται πια η επεξεργασία ? ανάλυση του κειμένου, η επίλυση των ασκήσεων ή η αναζήτηση και ανακάλυψη του γραμματικού ή συντακτικού φαινομένου της ενότητας με τη συμμετοχή όλων των μαθητών.

Γ) Τροποποίηση κειμένου - Επεξεργασία: Ζητείται από τους μαθητές να γράψουν μέσα σε φόρμες όπου έχει δοθεί πλαγιότιτλος, ένα κείμενο και όλο αυτό να συνιστά υποβοήθηση στην παραγωγή γραπτού λόγου. Επίσης, το αντίθετο: να έχουν το κείμενο σε φόρμες και να δώσουν οι μαθητές πλαγιότιτλους. Ακόμη, σε δεδομένο κείμενο να το εμπλουτίσουν ή να προσθέσουν διορθώσεις με μορφή σχολίων.

Δ) Αξιοποίηση διαφορετικών τύπων πληροφορίας:Πληροφορίες που δίνονται με διαφορετικές μορφές (κείμενο, εικόνες, πίνακες, διαγρά??ατα, ήχων, video, κ.λ.π.) σε ένα αρχείο-κείμενο συντελεί στην ανάπτυξη δεξιοτήτων των μαθητών στη χρήση εναλλακτικών αναπαραστάσεων της πληροφορίας. Με τη χρήση του διαδραστικού πίνακα μπορεί να δημιουργηθεί ψηφιακό αρχείο-εγκυκλοπαίδεια όλων των εργασιών των μαθητών(εικ.1).

εικ.1:Αρχείο εργασιών

Ένα αρχείο το οποίο είναι προσπελάσιμο ανά πάσα ώρα και στιγμή από όλους τους μαθητές, παρουσία όλης της τάξης, έτσι ώστε να γίνεται πιο εύκολη η παρουσίαση, επεξεργασία και τροποποίηση αυτών.

Έχουν τη δυνατότητα αποθήκευσης και επανάκτησης των κειμένων ή εργασιών τους. Μπορούν να κατασκευάσουν ημερολόγιο τάξης, να δημιουργήσουν σχολική εφημερίδα, καθώς και η κατασκευή λεξικού όρων είναι μερικά δείγματα εργασιών που μπορούν οι μαθητές να δημιουργήσουν χρησιμοποιώντας τον επεξεργαστή κειμένου, κατά προτίμηση δουλεύοντας ομαδικά και προβάλλοντας τα αποτελέσματά τους στην επιφάνεια του διαδραστικού πίνακα για κριτική και αξιολόγηση από όλη την τάξη.

Power point

Το λογισμικό παρουσίασης δίνει την δυνατότητα να αξιοποιηθούν σε μεγάλο βαθμό οι δυνατότητες του διαδραστικού και να είναι έτσι ένα πολύ ισχυρό εργαλείο διδασκαλίας. Οι υπερμεσικές δυνατότητες που παρέχει, δίνουν στο μαθητή το ρόλο του δημιουργού και όχι μόνο του απλού χρήστη, αφού εμπλέκεται σε διαδικασίες οικοδόμησης της γνώσης. Έξαλλου, σε μεγάλο βαθμό το ειδικό λογισμικό του διαδραστικού πίνακα ενσωματώνει πολλά στοιχεία από το λογισμικό παρουσίασης.

Οργανώνουν τις πληροφορίες και τα συμπεράσματά τους υπό μορφή πολυμεσικής παρουσίασης (δηλ. εικόνα, ήχο, κείμενο βίντεο σχεδιαγράμματα). Με τον τρόπο αυτό αναπτύσσουν δεξιότητες οργάνωσης, σχεδιασμού, έρευνας, συλλογισμού και παρουσίασης των πληροφοριών.

Δημιουργούν και προβάλλουν διαφάνειες ?ε στόχο την παρουσίαση ενός θέ?ατος ή ειδικότερα την υποστήριξη ενός ?αθή?ατος. Η προετοι?ασία ?ιας παρουσίασης καλλιεργεί την αφαιρετική ικανότητα των ?αθητών καθώς οι διαφάνειες είναι λιτές σε κεί?ενο και πρέπει να επικεντρώνονται στην ουσία του θέ?ατος που προβάλλουν.

Το λογισμικό παρουσίασης μπορεί κατά βάση να χρησιμοποιηθεί από τους μαθητές για να παρουσιάσουν μια ομαδική εργασία που τους έχει ανατεθεί, για εμπέδωση της γνώσης που έχουν αποκτήσει μετά από τη διδασκαλία μιας ενότητας, ακόμα και να δημιουργήσουν μια δική τους παρουσίαση που να αφορά σχολικές γιορτές ή επετείους. Για παράδειγμα, οι μαθητές του σχολείου στα πλαίσια του εορτασμού της εθνικής εορτής της 25^ης Μαρτίου ετοιμάζουν και παρουσιάζουν στους συμμαθητές τους ένα χρονικό της Ελληνικής Επανάστασης, χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες και τις γνώσεις που έχουν αντλήσει και κατακτήσει από την διδασκαλία του μαθήματος της ιστορίας, αξιοποιώντας τις δυνατότητες ενός προγράμματος παρουσιάσεων με τη χρήση βίντεο, εικόνων, ήχου και αφήγησης. Έτσι ξεφεύγουν από τον παραδοσιακό τρόπο σχολικών γιορτών, όπου η δική τους συμμετοχή εξαντλείται με την απομνημόνευση-απαγγελία, και γίνονται πια οι ίδιοι οι δημιουργοί.

Από την πλευρά των εκπαιδευτικών, το λογισμικό παρουσίασης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την υποστήριξη ενός μαθήματος ως προοργανωτή της διδασκαλίας, ως αφόρμηση προβάλλοντας διαφάνειες ?ε σχετικό πληροφοριακό υλικό, οδηγίες, ερωτή?ατα, δραστηριότητες, συνδέσ?ους προς δικτυακούς τόπους, κ.λ.π. Η δυνατότητα εξάλλου δη?ιουργίας ?ιας ?η-γρα??ικής παρουσίασης (?ε τη χρήση συνδέσ?ων προς διαφορετικά ση?εία της παρουσίασης) προσδίδει ευελιξία στην προβολή των διαφανειών και στην πλοήγηση σε αυτές ανάλογα ?ε τις ανάγκες του εκάστοτε μαθήματος.

Internet

Το διαδίκτυο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αναζήτηση πληροφορίας. Οι μαθητές θα πρέπει μέσα από επιλεγμένες ιστοσελίδες να αναζητήσουν, να αξιολογήσουν, να συλλέξουν και να επεξεργαστούν τις απαραίτητες για το θέμα πληροφορίες. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να προσπαθεί να το αξιοποιεί όχι με το παραδοσιακό τρόπο που αποβλέπει μόνο στην στοχοθετημένη αναζήτηση της πληροφορίας αλλά προωθώντας την κριτική επεξεργασία της πληροφορίας (έλεγχος ιστοσελίδων πριν δοθούν στους μαθητές).

Οι μαθητές καθοδηγούνται για να διερευνήσουν-ανακαλύψουν. Η χρήση του μπορεί να χαρακτηριστεί επικοινωνιακή καθώς τους δίνεται η δυνατότητα επαφής με ειδικούς (ask expert) και της πρόσβασης σε μαθησιακές πλατφόρμες ?ηλεκτρονικές κοινότητες μάθησης.

Το διαδίκτυο με τις απεριόριστες δυνατότητές του, προσφέρει πλήθος ιστοσελίδων με διαδραστικά λογισμικά-ασκήσεις, αξιοποιήσιμα στη διδασκαλία. Η τεράστια κοινότητά του, αν και απρόσωπη, συμπληρώνει το κενό της επίσημης πολιτείας με μία απίστευτη ποικιλία από απλές εργασίες έως έτοιμα διαδραστικά μαθήματα, που είναι το ζητούμενο και το δύσκολο στην περίπτωσή μας. Οι μαθητές μπορούν να αλληλεπιδράσουν με διαδικτυακούς τόπους μέσω της επιφάνειας του διαδραστικού πίνακα και να δημιουργήσουν δικά τους κείμενα αναρτώντας στις εν λόγω ιστοσελίδες, σε blog ή ακόμη και σε ηλεκτρονικά λεξικά και εγκυκλοπαίδειες (Wikipedia).

Μέσα από αυτές τις ιστοσελίδες μπορούν να αναζητήσουν την πληροφορία και να χτίσουν τη νέα γνώση, ενώ μπορεί να γίνει και εικονική περιήγηση σε τόπους που δεν είναι δυνατό ή είναι δύσκολο να επισκεφτούν (Google earth, wikimapia). Ταυτόχρονα, μπορούν να επισημανθούν και οι κίνδυνοι του internet και η αντιμετώπισή τους με το σωστό τρόπο χρήσης του. Όλα τα παραπάνω με προϋπόθεση την εκ προτέρων ενασχόληση του δασκάλου, ώστε να γνωρίζει πολύ καλά το περιεχόμενο των ιστοσελίδων που θα χρησιμοποιήσει και το πιο σημαντικό ίσως στο ασφαλές περιβάλλον ης σχολικής τάξης.  

Επίσης η ανάπτυξη των web2 διαδικτυακών εφαρμογών δίνει ακόμη μια καινούργια προοπτική στη χρήση του διαδικτύου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών είναι το wordle (εικ.2). Είναι μια δωρεάν εφαρμογή Web 2.0 που επιτρέπει στους χρήστες να δημιουργούν «σύννεφα λέξεων» (word clouds). Με τον τρόπο αυτό οπτικοποιείται η συχνότητα εμφάνισης μιας λέξης από ένα δοσμένο κείμενο, καθώς οι λέξεις με τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης παρουσιάζονται μεγαλύτερες σε σχέση με τις υπόλοιπες (Ramsden & Bate, 2008). Στη συνέχεια ο χρήστης μπορεί να μορφοποιήσει ανάλογα με τον τρόπο που επιθυμεί το κείμενο, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία του word.

εικ.2: Wordle

Ένας εκπαιδευτικός μπορεί να αξιοποιήσει παιδαγωγικά το Wordle για να βελτιώσει τον προφορικό αλλά και τον γραπτό λόγο των μαθητών του. Κάποιες ιδέες για αξιοποίηση είναι:

Α) Έλεγχος της συχνότητας εμφάνισης μιας λέξης: Οι μαθητές μπορούν επικολλώντας το γραπτό τους, να διαπιστώσουν αν χρησιμοποιούν συχνά κάποιες λέξεις και να τις αντικαταστήσουν με άλλες συνώνυμες, εμπλουτίζοντας ταυτόχρονα και το λεξιλόγιό τους.

Β) Ανάλυση κειμένου: Χρησιμοποιώντας ένα οποιοδήποτε είδος κειμένου, βρίσκουν την κεντρική ιδέα, χωρίζουν παραγράφους, βγάζουν συμπεράσματα ή δημιουργούν την περίληψη, εντοπίζοντας τις λέξεις κλειδιά.

Γ) Παραγωγή γραπτού λόγου: Ο εκπαιδευτικός δίνει ένα κείμενο και με βάση τις πιο συχνά εμφανιζόμενες λέξεις, αναθέτει στους μαθητές να γράψουν ένα δικό τους κείμενο.

Δ) Απεικόνιση και ανάλυση δεδομένων: Καταχωρώντας οι μαθητές και παρατηρώντας τα αποτελέσματα μιας έρευνας, με τη βοήθεια του wordle, μπορούν να βγάλουν εύκολα συμπεράσματα.

Excel

Με χαρακτήρα λογιστικό, η πρώτη εφαρμογή που θα μπορούσε να έχει είναι η κατανόηση μαθηματικών εννοιών. Πράγματι, προπαίδεια, καταγραφή και ανάλυση στατιστικών στοιχείων, ραβδογράμματα και πολλά άλλα κατανοούνται πιο εύκολα και σε λιγότερο χρόνο. Πέρα όμως από αυτή την προφανή χρήση του μπορούν να φτιαχτούν διαδραστικές ασκήσεις και τεστ τα οποία να γίνουν μπροστά σε όλη την τάξη με τη χρήση του διαδραστικού.

Γίνεται διαχείριση (οργάνωση, επεξεργασία) αριθμητικών (και όχι μόνο) δεδομένων και εποπτική παρουσίαση της πληροφορίας που προκύπτει από την επεξεργασία τους. Οπτικοποιούνται τα αποτελέσματα (γραφήματα, πίνακες,) και διερευνώνται μέσα από συζήτηση τα δεδομένα μαθηματικής μοντελοποίησης (π.χ. δίνεται ένα αραχνογράφημα και ζητείται από τους μαθητές να το ερμηνεύσουν, να αντλήσουν δεδομένα, διάβασμα τιμών κ.λπ.).

Μπορούν να χρησιμοποιήσουν το λογιστικό φύλλο για να καταγράψουν, να επεξεργαστούν και να παρουσιάσουν αποτελέσματα μιας έρευνας που κάνουν στην τάξη τους ή στο σχολείο τους ή ακόμα και στην τοπική κοινωνία. Για παράδειγμα μαθητές του σχολείου πραγματοποίησαν έρευνα για ατυχήματα που συμβαίνουν στα παιδιά του σχολείου τους και μέσα από το πρόγραμμα excel επεξεργάστηκαν τα δεδομένα και παρουσίασαν τα συμπεράσματά τους (εικ.3).

εικ.3:Ομαδική εργασία

Συνιστούν επομένως ένα σχετικά εύχρηστο τρόπο για υπολογιστική μοντελοποίηση δεδομένων και πληροφοριών. Ο χρήστης του λογιστικού φύλλου μπορεί να διατυπώσει υποθέσεις και να τις ελέγξει με τη εισαγωγή δεδομένων ή τροποποιώντας τα ήδη υπάρχοντα δεδομένα. Με τη βοήθεια των μοντέλων ο μαθητής δημιουργεί σενάρια και στη συνέχεια τα προσομοιώνει. Το λογιστικό φύλλο στην περίπτωση αυτή γίνεται ένα πολύτιμο εργαλείο στη λήψη αποφάσεων. Παράδειγμα τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάζονται στους μαθητές μέσω του διαδραστικού, βοηθώντας τους έτσι να αλλάξουν συμπεριφορά και στάση απέναντι στον τρόπο που θα πρέπει να συμπεριφέρονται και να κινούνται στο χώρο του σχολείου. Χρησιμοποιώντας λοιπόν το excel και τον διαδραστικό πίνακα, μπορούν να οδηγηθούν στην εξαγωγή συμπερασμάτων - λήψη αποφάσεων (decision making) σε προβλήματα που εμφανίζονται στην καθημερινότητά τους ή που αφορούν τον τρόπο ζωής τους.

Πολυμεσικές εφαρμογές

Ένα αρχείο video ή flash, εκτός από την προφανή χρήση της ψυχαγωγίας, με τη συνεχή άσκηση βοηθάει στην επεξήγηση και κατανόηση των εννοιών. Μία εικόνα, παρατηρώντας και περιγράφοντάς την, βοηθάει στην ανάπτυξη της λεκτικής επικοινωνίας, κάτι που ίσως στα σχολεία έρχεται σε δεύτερη μοίρα, καθώς ο γραπτός λόγος υπερισχύει.

Οι πολυμεσικές εφαρμογές παρέχουν δυνατότητες μέσα από τις οποίες ο σύγχρονος εκπαιδευτικός μπορεί να κινητοποιήσει τους μαθητές του να βελτιώσουν τον προφορικό λόγο και να μάθουν να επικοινωνούν και να χειρίζονται τη γλώσσα με ουσιαστικό και αξιόλογο τρόπο. Για παράδειγμα στην προβολή μιας ταινίας θα μπορούσε ή να επακολουθήσει διάλογος στο τέλος ή και κατά τη διάρκεια της προβολής με σκοπό τη διερεύνηση και τον προβληματισμό. Πολύ συχνά η προβολή μιας ταινίας ή ενός video μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν αφόρμηση για την περεταίρω διδασκαλία μιας ενότητας ή ενός θέματος.

Συμπεράσματα

Με τα λογισμικά γενικής χρήσης τα οποία ο εκπαιδευτικός εύκολα έχει στη διάθεσή του, μπορεί να κατασκευάζει σενάρια διδασκαλίας τα οποία αποτελούν μια διαφορετική προσέγγιση διδασκαλίας. Κινητοποιούνται οι μαθητές και προάγεται η ουσιαστική εμπλοκή τους στο γνωστικό κομμάτι, οδηγούμενοι σε μια πιο ολοκληρωμένη επίτευξη της μάθησης. Έτσι, από παθητικοί δέκτες στην παραδοσιακή διδασκαλία μετατρέπονται σε ενεργούς εξερευνητές, ενισχύοντας τις γνωστικές τους ικανότητες.

Συμπληρωματικά, η απορία πώς να ενταχθούν (λόγω οικονομικού βάρους και όχι μόνο) οι νέες τεχνολογίες στην εκπαιδευτική πράξη και να χρησιμοποιηθούν από τον δάσκαλο και περισσότερο από τους μαθητές έχει βρει απάντηση. Η εφαρμογή εκείνων των διδακτικών ενεργειών που έχουν σχεδιαστεί σε ένα ηλεκτρονικό περιβάλλον, βρίσκει πρόσφορο έδαφος στην τεχνολογία του διαδραστικού ώστε να έχουν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα, ενώ πλέον όλοι- μαζί και ατομικά- δραστηριοποιούνται, χωρίς να αποκλείεται κανείς για διάφορους κοινωνικοοικονομικούς λόγους.

Επιπλέον, η εισαγωγή του Δ.Π. στην εκπαίδευση ολοένα και περισσότερο βρίσκει αποδοχή από τους σημερινούς εκπαιδευτικούς μια και η ομοιότητά του με τον μαυροπίνακα βοηθά να δημιουργηθεί αίσθημα ασφάλειας και για τον τεχνοφοβικό εκπαιδευτικό. Έτσι πλέον όλο και περισσότερα σχολεία εξοπλίζονται με αυτούς παρά τη δυσμενή κοινωνικό-οικονομική συγκυρία. Ενισχυτικό αυτού η ύπαρξη τουλάχιστον 1000 συστημάτων σε σχολεία όλης της Ελλάδας αλλά και η απόφαση του Υπουργείου Παιδείας μέσω των προγραμμάτων ΕΣΠΑ για την προμήθεια και εγκατάσταση άλλων 3000 διαδραστικών συστημάτων (www.ethnos.gr, 6/3/2010. www.skai.gr, 12/05/2011). Η αποτελεσματική χρήση που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία στη δημιουργία διαδραστικών περιβαλλόντων μάθησης συνδέεται στενά με την μεγαλύτερη δραστηριοποίηση των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία, προάγει την οικοδόμηση της γνώσης από τον ίδιο το μαθητή και του προσφέρει άπειρες δυνατότητες συλλογής, επεξεργασίας και οργάνωσης της πληροφορίας (Μπασδεκίδης & Χατζόπουλος, 2009).

Βιβλιογραφία

1. 1.Cox, M.J. (1999). Motivating Pupils through the Use of ICT. In: M. Leask and N. Pachler (eds.): Learning to teach using ICT in the Secondary School. London: Routledge.
2. 2.Ε.Α.Ι.Τ.Υ, Επι?ορφωτικό υλικό για την επι?όρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επι?όρφωσης ανακτήθηκε από http://users.sch.gr/apokalemas/ylikope6070%20Eidiko%20meros.pdf στις 25/7/2012.
3. 3.Foerster, h. & Glasersfeld, h. E. (1999) Wie wir uns erfanden-Eine Autobiographie des radikalen Konstruktivismus, Carl Auer.
4. 4.Κόμης, Β. (2004). Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών,(σελ. 124-125). Αθήνα : ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ.
5. 5.Κυνηγός, Χ. (1995). Η Ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί: Η Υπολογιστική Τεχνολογία ως Εργαλείο Έκφρασης και ?ιερεύνησης στη Γενική Παιδεία,στο συλλογικό έργο, (επιμ. εκδ.) Α.Μ. Καζαμίας και Μ. Κασσωτάκης, Ελληνική Εκπαίδευση: Προοπτικές ανασυγκρότησης και εκσυγχρονισμού. Αθήνα: Σείριος.
6. 6.Μπασδεκίδης, Χρ. & Χατζόπουλος, Δ. (2009). Θεωρίες μάθησης και τεχνικές εκπαίδευσης. Εφαρμογή Διαδραστικού Πολυμεσικού Περιβάλλοντος (ΔΠΠ) για τη διδασκαλία, αυτοεκπαίδευση, εκμάθηση προγραμματισμού και μελέτη - αξιολόγηση των παιδαγωγικών του χαρακτηριστικών. Βόλος: 1^ο Εκπαιδευτικό Συνέδριο «Ένταξη και Χρήση των ΤΠΕ στην Εκπαιδευτική Διαδικασία».
7. 7.Νιάρου, Β. & Γρουσουζάκου, Ε. (2008). Ο διαδραστικός πίνακας στην Εκπαίδευση. Σύρος: 4ο συνέδριο με θέμα «Τεχνολογίες Επικοινωνιών και Πληροφορικής στην Εκπαίδευση».
8. 8.Παπανικολάου, Κ., Τσαγκάνου, Γ. & Γρηγοριάδου, Μ. ( 2002 ). Αξιοποιώντας το διαδίκτυο και το λογισμικό γενικής χρήσης ως διδακτικά και μαθησιακά εργαλεία, Διαθέσιμο στο: Χ. Κυνηγός και Ε.Β. ?η?αράκη (επι?.): Νοητικά Εργαλεία και Πληροφοριακά Μέσα: Παιδαγωγική Αξιοποίηση της Σύγχρονης Τεχνολογίας για τη Μετεξέλιξη της Εκπαιδευτικής Πρακτικής. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη.
9. 9.Ράπτης, Α. και Ράπτη, Α. (2001-2006) Μάθηση και διδασκαλία στην Εποχή της Πληροφορίας: Α΄ Τόμος Συνολική Προσέγγιση. Αθήνα, Αττική: Εκδόσεις Α. Ράπτης.

10.Ramsden, A, & Bate, A. (2008): Using word clouds in teaching and learning. University of Bath. Ανακτήθηκε στις 30-4-2012 από: http://opus.bath.ac.uk/474/1/using%2520word%2520clouds%2520in%2520teaching%2520and%2520learning.pdf .

11.Viegas, F.Β., Wattenberg, Μ. & Feinberg, J. (2009): Participatory Visualization with Wordle. Ανακτήθηκε στις 30-4-2012 από: http://www.research.ibm.com/visual/papers/wordle_final2.pdf .

Δικτυογραφία

1. 1.http://www.wordle.net
2. 2.http://hermes.di.uoa.gr/lab/CVs/papers/tsaganou/E42-bookchapter.pdf
3. 3.http://www.slideshare.net/annboukou/ss-presentation-598976
4. 4.http://users.sch.gr/nikbalki
5. 5.http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B9%CE%BA%CF%8C
6. 6.http://edu4adults.blogspot.com/2011/10/blog-post_11.html
7. 7.http://www.smartedu.gr/smart-board-stories
8. 8.http://conta.uom.gr/conta/publications/PDF/POLYMESIKES%20EFARMOGES%20GIA%20TI%20DIDASKALIA%20TON%20MAThIMATIKON.pdf
9. 9.http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=10541018http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=10541018

10.http://www.skai.gr/news/technology/article/169271/diadrastikoi-pinakes-sta-ellinika-sholeia-/

11.http://www.pre.aegean.gr/Documents/StuffFiles/lsofos/%CE%A3%CE%BF%CF%86%CF%8C%CF%82%20%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CF%81%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82%20%CE%A0%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%82.pdf