Ράλλης Μιχαήλ, Σύρος: 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ«Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη Διδακτική Πράξη», 6-8 Μαΐου 2011.
Περίληψη
Πολλοί είναι αυτοί που αντιδρούν ?ε σκεπτικισ?ό απέναντι στις νέες τεχνολογίες, είτε επειδή φοβούνται για τις συνέπειές τους είτε επειδή ανησυχούν για την αποτελεσ?ατικότητά τους. Στη συγκεκρι?ένη εισήγηση παρουσιάζεται ?ια διαφορετική ?έθοδο εκ?άθησης και χρήσης των νέων τεχνολογιών συνδυαζό?ενες ?ε παραδοσιακούς τρόπους έρευνας. Ένα project που ως εργασία το έχουν προτείνει οι ?αθητές από ?όνοι τους. Παρατίθενται οι σκέψεις, οι ενέργειες, και οι δυσκολίες ?ιας τέτοιας προσπάθειας, αναφέροντας έ??εσα κάποια επιχειρή?ατα υπέρ της, ?έσα από τα αποτελέσ?ατά της.
Λέξεις κλειδιά: σκεπτικισ?ός, νέες τεχνολογίες, ?έθοδος project,σκέψεις, επιχειρή?ατα
Εισαγωγή
H συγκεκρι?ένη εργασία, έχει ως αφετηρία τις γνωστικές και κοινωνιοπολιτισ?ικές θεωρίες ?άθησης που υποστηρίζουν ότι ο ?αθητής ?αθαίνει αναπροσαρ?όζοντας τις νοητικές του δο?ές, ανάλογα ?ε την αλληλεπίδραση που έχει ?ε το περιβάλλον του. Να διευκρινιστεί πως ?ε την έννοια «περιβάλλον» υποδεικνύονται όχι ?όνο τα παιδιά, οι γονείς, οι δάσκαλοι και η υλικοτεχνική υποδο?ή, αλλά και ο τρόπος που όλα αυτά είναι οργανω?ένα. Η γνώση δε ?εταβιβάζεται στο ?αθητή, αλλά τη δη?ιουργεί ?όνος του, δρώντας σε ορισ?ένα κοινωνικά και πολιτισ?ικά πλαίσια (Ε.Α.Ι.Τ.Υ.,2008).
Μέθοδος project για την εκπαιδευτική διαδικασία ση?αίνει ένας τρόπος ο?αδικής εργασίας, στην οποία συ??ετέχουν αποφασιστικά όλα τα ?έλη της σχολικής τάξης.Eίναι ?ια ανοιχτή διαδικασία ?άθησης, κατά την οποία τα όρια και οι διαδικασίες της δεν είναι αυστηρά καθορισ?ένες. Εξελίσσεται ανάλογα ?ε την εκάστοτε κατάσταση και τα ενδιαφέροντα των συ??ετεχόντων. Συ??ετέχουν όλοι, αλλά και η ίδια η διδασκαλία δια?ορφώνεται και αξιολογείται από όλους. Δεν έχει τόσο ?εγάλη ση?ασία το τελικό αποτέλεσ?α, αλλά ο δρό?ος, οι ε?πειρίες που αποκτά κανείς προς τον αρχικό του στόχο. Γιατί ?έσα από τις διάφορες καταστάσεις, τις ε?πειρίες και τις προσπάθειες επίλυσης προβλη?άτων, που φυσικό είναι να βρεθούν στην πορεία, πηγάζει τελικά η ?όρφωση και η απόκτηση δεξιοτήτων. Ση?ασία δεν έχει ?όνο το τι, αλλά ίσως περισσότερο και το πώς. Ο ρόλος του δασκάλου για την επιτυχία ενός project δεν είναι να στέκεται ως ο κυρίαρχος της τάξης, αλλά να καθοδηγεί, να επε?βαίνει ?όνο όταν τον χρειάζονται και να συ??ετέχει στην ο?άδα ως ίσος προς ίσον(Frey,1986).
Ίσως αυτό που αναζητούν οι περισσότεροι εκπαιδευτικοί είναι η ?ετάδοση ενός ευρύτατου φάσ?ατος γνώσεων, πληροφοριών, δεξιοτήτων στους ?αθητές τους ?ε τον πιο εύκολο και σύντο?ο δρό?ο. Για να είναι βέβαια εύκολος αυτός ο δρό?ος ?άθησης, πρέπει να είναι ταυτόχρονα και αρεστός από τα παιδιά, ώστε να ενεργοποιούνται εσωτερικά κίνητρα ?άθησης, να εξακολουθούν να επενεργούν και ?ετά το σχολείο και η ?άθηση να είναι διαρκέστερη(Καψάλης,1995). Αυτά τα εσωτερικά κίνητρα ?άθησης γεννιούνται και ευδοκι?ούν σε ένα περιβάλλον στο οποίο δάσκαλος και ?αθητής αναγνωρίζει ο ένας τη ση?ασία του άλλου, αλλά και τη ση?ασία της διδασκαλίας και της ?άθησης. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων χρησι?οποιείται συχνά η ?έθοδος project, κατά την οποία οι ?αθητές όλοι ?αζί, συνεργατικά, αλλά και ατο?ικά επιδιώκουν το τελικό συνολικό αποτέλεσ?α(Kασαπίδη,2011).
Αυτά τα χαρακτηριστικά της ?εθόδου project είναι που τη κάνουν απόλυτα συ?βατή για τη συνεργασία ?ε τον Η/Υ, που ?ε τη σειρά του συντελεί στην αύξηση συ??ετοχής της πλειοψηφίας των ?αθητών, ?ειώνοντας τις πιθανότητες περιθωριοποίησης ή συνεχούς επαγρύπνησης και καταστολής αυτών που δε συ??ετέχουν και έχουν την τάση να παρενοχλούν ή να ?ένουν πίσω(Ράπτης, Αρ.& Ράπτη, Αθ.,1996).
Η δη?ιουργία εφη?ερίδας από ?εριάς των παιδιών είναι κάτι που σίγουρα τα ελκύει και τα γοητεύει, ως ?ια νέα και ενδιαφέρουσα διαδικασία. Βέβαια, η φύση και ?όνο του συγκεκρι?ένου project δεν το επιτρέπει να ενταχθεί σε ?ια συγκεκρι?ένη ενότητα κάποιου γνωστικού αντικει?ένου. Ταυτόχρονα, η σχεδόν χωρίς σύνορα θε?ατική αυτής της εργασίας είναι που το κάνει ιδανικό για την επίτευξη στόχων, όχι ?όνο γνωστικών, αλλά και ανώτερων στόχων: συναισθη?ατικών και ψυχοκοινωνικών.
Σκοποί
Οι σκοποί που καταρτίζονται από την αρχή δεν είναι στάσι?οι, αλλά έχουν ?ια δυνα?ική που τους εξελίσσει ή τους ε?πλουτίζει ανάλογα ?ε τις ικανότητες ή τις επιθυ?ίες των ?αθητών. Μεγάλη βαρύτητα δίνεται στην κοινωνικοποίηση ?έσω της κοινωνικής δράσης των παιδιών, ως ενεργά ?έλη του σχολείου και της πόλης τους γενικότερα, αλλά και λόγω του χαρακτήρα της εργασίας ( ?ια εφη?ερίδα δεν είναι δυνατό να ασχολείται ?ε θέ?ατα ?ακρινά από τον τόπο για τον οποίο προορίζεται).
Παράλληλα ?ε την ανάπτυξη της κοινωνικοποίησης των ?αθητών δίνεται ?εγάλο βάρος στην ανάπτυξη της αυτονο?ίας, ώρι?ης συ?περιφοράς και του αισθή?ατος της ευθύνης. Οι ?αθητές πρέπει να κατανοήσουν πως είναι υπεύθυνοι για το αποτέλεσ?α της εργασίας τους και πως η γενικότερη επιτυχία τους εξαρτάται από τους ίδιους. Αν δε στηρίζονται στις δικές τους δυνατότητες, ενδεχο?ένως να ?ην έχουν το επιθυ?ητό αποτέλεσ?α.
Το περιεχό?ενο της εφη?ερίδας είναι κάτι που προβλη?ατίζει ιδιαίτερα. Σε πρώτο επίπεδο, η ?ετάδοση σχολικής ύλης και γνώσης διεκδικεί ένα ση?αντικό ?έρισ?α στις προσπάθειες των ?αθητών σε πολλά στάδια και ?ε πολλές ?ορφές. Άλλωστε, οποιαδήποτε δράση δεν ?πορεί να είναι αποκο??ένη από τη σχολική ύλη. Για παράδειγ?α, η διδασκαλία κανόνων ενός σωστού γραπτού φαντάζουν διαχρονικοί, καθώς ε?φανίζονται σε κάθε σχεδόν περίσταση.
Σε δεύτερο επίπεδο η παροχή πληροφοριών που δεν έχουν ά?εση σχέση ?ε την ύλη των ?αθη?άτων και o ε?πλουτισ?ός γνώσεων, όπως λογοτεχνία-ποίηση αλλά και η ανάπτυξη της φαντασίας τους, είναι ένα κο??άτι που αποδίδεται ?ια ξεχωριστή ση?ασία.
Τέλος και σε ά?εση σχέση ?ε το προηγού?ενο, ιδιαίτερα ση?αντική είναι η ενη?έρωση των παιδιών σχετικά ?ε τους κινδύνους του διαδικτύου και τρόποι αντι?ετώπισής τους, αλλά και εκ?άθηση κανόνων για τη σωστή διαχείριση των πληροφοριών του.
Επίτευξη σκοπών
Για την επίτευξη των παραπάνω σκοπών, γράφουν για σχολικά-τοπικά προβλή?ατα, παίρνουν συνεντεύξεις από ?έλη της τοπικής κοινωνίας και διενεργούνται δη?οσκοπήσεις ?ε όσο γίνεται ?εγαλύτερο αριθ?ό ερωτηθέντων(Υπολογίζεται ότι ρωτήθηκαν 134 οικογένειες, αριθ?ός που αναλογεί περίπου στο ένα τέταρτο του συνολικού πληθυσ?ού της πόλης τους και που αυξήθηκε επιπλέον κατά την διάθεση των τευχών).
Στην αρχή, πρέπει να συνδεθεί έστω και λίγο το ?άθη?α ?ε τις εργασίες , τουλάχιστον ως ένας ά?εσος, γρήγορος και εύκολος τρόπος ανεύρεσης θε?άτων. Θέ?ατα δύσκολα και όχι τόσο αγαπητά όπως η ποίηση και η λογοτεχνία, βρίσκουν ?εγάλη απήχηση ?έσα στις σελίδες της εφη?ερίδας, και θεωρείται καλή πρόφαση για την ανάπτυξη της δη?ιουργικής τους φαντασίας, δη?ιουργώντας δικά τους ποιή?ατα και παρα?ύθια. Μπορεί να υπάρξουν και άρθρα που δεν έχουν κα?ία σχέση ?ε τη διδακτέα ύλη, αλλά περισσότερο ως απόρροια των προσωπικών τους ενδιαφερόντων και ασχολιών.
Δίνονται κάποιες ιδέες ως ?ια πρώτη αρχή: π.χ. Νέα σχολείου, αθλητικά, κριτικές σχετικά ?ε ?ία ταινία, σειρά, τραγούδι-ε?περιστατω?ένη, γκάλοπ-έρευνες, σταυρόλεξα-σπαζοκεφαλιές, Δη?ιουργία κό?ικ-ποιη?άτων,στήλη συ?βουλών, να αφιερώσουν ένα άρθρο σε κάποιον που έκανε κάτι ση?αντικό τον τελευταίο καιρό και να χρησι?οποιήσουν φωτογραφίες που έχουν πάρει οι ίδιοι. Και φυσικά τοπικά ή επίκαιρα νέα της περιοχής.
Πολλές φορές απορίες παιδιών αποτελούν την αφορ?ή για την αναζήτηση πληροφοριών τόσο ?έσα από το διαδίκτυο, όσο και σε εγκυκλοπαίδειες από τα παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση σε ηλεκτρονικά ?έσα. Μία ευκαιρία που ενισχύεται σε στιγ?ές που ο αριθ?ός των παιδιών που δεν κατανοούν κάτι είναι ?εγάλος και φαίνεται πως τους ενδιαφέρει. Έτσι, από ?όνοι τους ανακαλύπτουν και δη?ιουργούν τη γνώση τους αλληλεπιδρώντας ?ε αυτήν, ενεργητικά πλέον και όχι παθητικά.
Επίσης, η επιθυ?ία τους να βελτιώσουν το τελικό αποτέλεσ?α των θε?άτων αποτελεί το ιδανικό έδαφος για την εκ?άθηση βασικών κανόνων γραπτού λόγου. Κανόνες που στα?ατούν να λειτουργούν ψυχαναγκαστικά, αλλά η πιστή εφαρ?ογή τους βγαίνει αβίαστα και φυσικά. Αυτά που γράφουν δεν είναι απλώς ?ια έκθεση γραπτού λόγου για το δάσκαλο και το βαθ?ό, αλλά αντικατοπτρίζουν τον εαυτό τους που πρέπει να τον ? ντύσουν ? και να τον παρουσιάσουν όσο γίνεται πιο ωραίο. Το αποτέλεσ?α πρέπει να είναι παρό?οιο ?ε αυτό της παραγωγής γραπτού λόγου δίνοντας βαρύτητα σε βασικές αρχές παραγραφοποίησης, σύνταξης, σωστής ορθογραφίας(δη?ιουργία εσωτερικών κινήτρων).
Όλες οι παραπάνω ενέργειες είναι ενταγ?ένες σε ένα πλαίσιο διδασκαλίας που επιβάλλει την ανακαλυπτική ?έθοδο και ?εταβάλλει το ?αθητή από παθητικό δέκτη σε ενεργητικό άτο?ο. Σε ?ια φιλοσοφία διδασκαλίας που θέλει να πετύχει συγκεκρι?ένες αλλαγές: στον τρόπο διδασκαλίας από δασκαλοκεντρικό σε ?αθητοκεντρικό, στην κατανόηση και αναγνώριση πως δεν είναι απαραίτητο όλοι να ?αθαίνουν ίδια πράγ?ατα, ?ε τον ίδιο τρόπο(Ε.Α.Ι.Τ.Υ.,2008).
Μεθοδολογία του project
Η διαδικασία υλοποίησης της εφη?ερίδας θα ?πορούσε να παρο?οιαστεί ?ε αυτό της ?εθόδου project ή πιο σωστά να βασιστεί πάνω σε αυτή. Πριν ό?ως αρχίσει η υλοποίησή του πρέπει να γίνει η κατάλληλη προετοι?ασία, ώστε να προβλεφθούν και να αντι?ετωπιστούν όσα περισσότερα ε?πόδια ή δυσκολίες. Δυσκολίες που ενδεχο?ένως να προκύψουν τόσο από το σχολικό, όσο και από το οικογενειακό περιβάλλον. Γι? αυτό το λόγο ενη?ερώνονται όλοι για το σκοπό ?ιας τέτοιας δράσης, τις δραστηριότητες που λά?βαναν ?έρος και τους ζητείται η βοήθειά τους σε όλους τους το?είς.
Σε αυτό το ση?είο ίσως πρέπει να διευκρινιστεί πως οι φάσεις υλοποίησης χρησι?οποιούνται σε κάθε τεύχος χωριστά. Κάθε τεύχος δηλαδή, αποτελεί και ένα διαφορετικό project, ό?ως ?όνο όσον αφορά τον περιεχό?ενό του. Οι γενικοί στόχοι έχουν εφαρ?ογή σε κάθε τεύχος, δρώντας ανατροφοδοτικά αλλά και συ?πληρω?ατικά στις προηγού?ενες γνώσεις και δεξιότητες. Θέλοντας να συνδεθεί το ένα τεύχος ?ε το άλλο, αλλά και να υπάρξει ?ια εξέλιξη στο τελικό αποτέλεσ?α υπάρχουν οι συνεδρίες κατά τις οποίες συζητούνται και αναλύονται θέ?ατα που έχουν γενική εφαρ?ογή σε όλη τη διαδικασία. Η χρήση του σκίτσου, των χρω?άτων και της εικόνας είναι κάτι που απασχολεί από την αρχή, καθώς και η σειρά των άρθρων-ποιο ?παίνει πρώτο ποιο τελευταίο. Τελικά, πρώτα άρθρα είναι αυτά που ασχολούνται ?ε τα σχολικά-τοπικά, στις ?εσαίες αυτά που ενδεχο?ένως ενδιαφέρουν περισσότερο και στις τελευταίες, γενικές γνώσεις έρευνας ?αζί ?ε ανέκδοτα και γρίφους.
Επίσης, ενώ το χρώ?α σε όλες τις σελίδες κρινόταν αναγκαίο επειδή θα προσέλκυε περισσότερους αναγνώστες, το κόστος που προέκυπτε το έκανε σχεδόν απαγορευτικό. Για αυτό το λόγο οι έγχρω?ες σελίδες περιορίζονται ?όνο στο εξώφυλλο (όπως ε?φανίζεται στην εικόνα 2), οπισθόφυλλο και το «κεντρικό σαλόνι », δηλ. το κέντρο της εφη?ερίδας και ο αριθ?ός των σελίδων δεν ξεπερνά τις 12.
Εικόνα 1: Ο?αδικό εξώφυλλο και εξώφυλλο Χριστουγέννων
1η Φάση υλοποίησης project: Πρωτοβουλία-προβλη?ατισ?ός-επιλογή θέ?ατος
Εδώ πρέπει να υπενθυ?ιστεί πως την πρωτοβουλία για αυτήν την προσπάθεια την είχαν οι ίδιοι οι ?αθητές από ?όνοι τους.Tο project δηλαδή έχει ήδη αρχίσει, χωρίς ό?ως να υπάρχει ακό?η στη σκέψη κανενός. Δουλειά του δασκάλου είναι να το προσαρ?όσει στη φιλοσοφία και τις αρχές της ?εθόδου. Συνεπώς, η πρώτη φάση ενός σχεδίου project που περιλα?βάνει την πρωτοβουλία, τον προβλη?ατισ?ό και την επιλογή του θέ?ατος έχει σχεδόν συντελεστεί ?ε έναν εντελώς αυθόρ?ητο τρόπο ?έσα από την επιθυ?ία των ?αθητών. Α?έσως γίνεται κατανοητό πως το σχέδιο ξεκινάει ?ε τον καλύτερο τρόπο και ?έσα στο πνεύ?α της αυτενέργειας των ?αθητών, ?ε το δάσκαλο να περιορίζεται ?όνο στον υποβοηθητικό ρόλο του.
2η Φάση υλοποίησης project: σχεδιασ?ός-προγρα??ατισ?ός ( χρόνος:2 διδακτικές ώρες)
Η δεύτερη φάση περιλα?βάνει το σχεδιασ?ό υλοποίησης του project. Σε αυτή τη φάση γίνεται ?ια ανταλλαγή απόψεων όσον αφορά τη δια?όρφωση του πλαισίου δράσης των ?ελών. Οι ?αθητές χωρίζονται σε ο?άδες, ?ε αρχικό κριτήριο τις ικανότητες και δυνατότητες των ?αθητών, φροντίζοντας
να αποφευχθεί η κατηγοριοποίηση σε « καλούς και κακούς » και επιλέγουν τα άρθρα τους. Η πρόσβαση στη γνώση είτε είναι ηλεκτρονική είτε σε έντυπη ?ορφή αποτελεί ένα δεύτερο κριτήριο, δη?ιουργώντας ?ικτές ο?άδες ?ε παιδιά που είχαν πρόσβαση και στις δυο. Έτσι και ?έσα από τις ο?αδικές συγκεντρώσεις σε σπίτια, ?πορούν όλοι να αποκτήσουν επαφή ?ε έναν το?έα που λόγω οικονο?ικών δυσχερειών δεν είναι τόσο κοντινός. Η κάθε ο?άδα είναι υπεύθυνη για τον κατα?ερισ?ό των εργασιών και των ρόλων της, ενώ ο προσδιορισ?ός χρόνου παράδοσης είναι περισσότερο υπόθεση όλης της τάξης, καθώς πρέπει να παρουσιαστεί ένα συλλογικό αποτέλεσ?α και να συνυπολογιστούν οι δυσκολίες όλων των ο?άδων.
3η Φάση υλοποίησης project: διεξαγωγή-πραγ?ατοποίηση δραστηριοτήτων (χρόνος: 7-14η?έρες)
Στην τρίτη φάση οι ο?άδες προχωρούν στην πραγ?ατοποίηση των δραστηριοτήτων τους, όπως τις έχουν προγρα??ατίσει και σχεδιάσει. Κάθε ο?άδα και κάθε ?έλος της χωριστά είναι υπεύθυνο για τη συγκέντρωση, την επεξεργασία και τη σύνθεση των επι?έρους δράσεων και την παραγωγή του τελικού προϊόντος. Η αναζήτηση πληροφοριών είναι περισσότερο ατο?ική υπόθεση (εκτός σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει η δυνατότητα, οπότε και γίνεται συνολικά ), ενώ η διόρθωση και η σύνταξη γίνεται αρχικά ?έσα στους κόλπους της ο?άδας. Αυτή η φάση είναι η ευκαιρία να διορθώσουν ?όνοι τους και ?ε τη βοήθεια των συ??αθητών τους, λάθη στο γραπτό λόγο, υλοποιώντας τους κανόνες που ήδη γνωρίζουν αλλά δεν εφαρ?όζουν. Οι συγκεντρώσεις σε σπίτια για το τελικό αποτέλεσ?α των εργασιών τους, αποτελούν κυρίαρχο στοιχείο σε όλη τη διάρκεια της συγκεκρι?ένης φάσης. Αυτό το στάδιο αποτελεί το πιο ?εγάλο σε χρονική διάρκεια, αλλά είναι ίσως το πιο ση?αντικό για την ανάπτυξη της ο?αδικότητας και συνοχής τους, καθώς οι δραστηριότητές τους επεκτείνονται και εκτός σχολείου.
4η Φάση υλοποίησης project: παρουσίαση-αξιολόγηση ( χρόνος:2διδακτικές ώρες)
Στην τέταρτη φάση παρουσιάζονται οι εργασίες ?προστά σε όλη την τάξη ?έσω διαδραστικού πίνακα και από τον υπεύθυνο παρουσίασης που έχει ορίσει η κάθε ο?άδα και γίνεται η αξιολόγηση όχι ?όνο αυτών, αλλά και όλης της διαδικασίας. Αν δηλαδή ο τρόπος που εργάστηκαν είχε αποτέλεσ?α, αν υπήρχε πιο εύκολος τρόπος, αν η συ?βολή όλων των ο?άδων και του κάθε ?έλους ήταν αυτή που έπρεπε. Αναφέρονται τα ατο?ικά λάθη από το σύνολο της τάξης αλλά και ?ε το ρόλο του καθοδηγητή δασκάλου να παρουσιάζεται σε αυτή τη φάση, βοηθώντας και εξηγώντας πιο συστη?ατικά σε όλη την τάξη. Μετά από τη 4η φάση και αν δε χρειάζονται διορθώσεις, το τεύχος είναι έτοι?ο για εκτύπωση.
Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε.
Από την αρχή κρίνεται απαραίτητος ο ρόλος των ηλεκτρονικών ?έσων ώστε οι περισσότεροι στόχοι να έχουν επιτυχία. Ακολουθώντας το ολιστικό ?οντέλο που προσπαθεί να εντάξει τις Τ.Π.Ε. ?έσα σε όλα τα ?αθή?ατα, στο πλαίσιο ?ιας ολιστικής διαθε?ατικής προσέγγισης της ?άθησης, γίνεται προσπάθεια να ενσω?ατωθεί η διδασκαλία και χρήση του Η/Υ σε όλη τη διαδικασία, θέλοντας να αποφευχθεί η παρανόηση πως η διδασκαλία της πληροφορικής αποτελεί το βασικό αντικεί?ενο.
Κάποιες στιγ?ές είναι αναγκαίες οι οποιεσδήποτε διευκρινίσεις ή και η διδασκαλία κάποιων λογισ?ικών, ώστε να προχωρήσει το project. Απαραίτητα λογισ?ικά είναι το word που αποτελεί το εισαγωγικό ?έρος στη χρήση του υπολογιστή, καθώς και το publisher ως η προϋπόθεση ώστε τα παιδιά να προχωρήσουν στην δη?ιουργία της εφη?ερίδας από ?όνοι τους σε όλα τα στάδια. Να διευκρινιστεί πως αυτά τα λογισ?ικά δεν αναλύονται ?έχρι την τελευταία λεπτο?έρεια για δύο λόγους: επειδή η εργασία δεν είναι σπουδή στους υπολογιστές και κυρίως επειδή κάποια ?έρη των λογισ?ικών δεν κρίνονται ως απαραίτητα .
Μεγάλη βοήθεια παρέχει το διαδίκτυο, όπου τα παιδιά βρίσκουν τις περισσότερες πληροφορίες καθόλη τη διάρκεια. Επίσης και πιο ση?αντικό, εκ?εταλλεύεται η ευκαιρία για να θεσπιστούν κάποιοι κανόνες όσον αφορά τη λειτουργία και τη χρήση του διαδικτύου, τονίζοντας σε κάθε περίπτωση πως αποτελεί ένα καλό ?έσο προσέγγισης της γνώσης και όχι ?όνο εργαλείο παιχνιδιού. Δίνονται και εξηγούνται στα παιδιά κάποιοι κανόνες αναζήτησης και επεξεργασίας πληροφοριών ?ε έ?φαση στην απαγόρευση της αντιγραφής και στη διασταύρωση στοιχείων, τουλάχιστον από 3 διαφορετικές ιστοσελίδες. Γι? αυτό το λόγο όλες οι ιστοσελίδες θεωρούνται ?η έγκυρες επι?ένοντας σε κάποιες βασικές αρχές αξιολόγησης ιστοσελίδων, καθώς και να ?πορούν να αναγνωρίζουν και να αποφεύγουν τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην απεραντοσύνη του διαδικτύου.
Η ηλεκτρονική αλληλογραφία χρησι?οποιείται σε ένα ?εγάλο βαθ?ό για την επικοινωνία ?εταξύ ?ελών και τη διακίνηση υλικού και πληροφοριών. Δη?ιουργείται blog για πιο ά?εση και σύγχρονη επαφή ?εταξύ των ?ελών της ο?άδας, όλης της τάξης αλλά και για να υπάρχει η δυνατότητα να δοθούν οδηγίες και βοήθεια σε ε?πόδια που παρουσιάζονται σε ώρες εργασιών εκτός σχολείου. Έτσι, η διαδικασία δεν περιορίζεται ?όνο στις σχολικές ώρες αλλά και όλες τις υπόλοιπες της η?έρας, δη?ιουργώντας ταυτόχρονα πιο ισχυρούς δεσ?ούς ανά?εσα στα ?έλη της ο?άδας. Επίσης, ?έσα από το blog υπάρχει η δυνατότητα για ?ία πρώτη έκθεση των αποτελεσ?άτων των εργασιών, ως προπο?πός της διαδικασίας της αξιολόγησης. Δηλαδή, βλέποντας τα πρώτα αποτελέσ?ατα των συ??αθητών τους, να κάνουν κάποιες σκέψεις για την αξιολόγηση που θα επακολουθήσει στο σχολείο, περιορίζοντας ση?αντικά το χρόνο που θα αφιερωνόταν για αυτή τη δουλειά.
Βέβαια, ένα blog δεν είναι ?ονοδιάστατο παρέχοντας ?όνο γνώσεις και έχοντας διδακτικό χαρακτήρα, αλλά ?πορεί να περιλα?βάνει οτιδήποτε υπάρχει ?έσα στα πλαίσια της κοινωνικής δραστηριότητας των ?ελών του, τις ανησυχίες τους, τις δραστηριότητες τους, δίνοντας παράλληλα και έναν επιπλέον ψυχαγωγικό χαρακτήρα, δη?οσιεύοντας ανέκδοτα, αστεία, γρίφους. Ίσως το τελευταίο να αποτελεί το καίριο ση?είο, η χειροπιαστή απόδειξη προς τους ?αθητές πως το τρίπτυχο δάσκαλος?αθητές-γνώση δεν είναι δεσ?ευ?ένο από παραδοσιακές δασκαλοκεντρικές τακτικές.
Αξιολόγηση
Η προσπάθεια ενσω?άτωσης του Η/Υ στη εκπαιδευτική διαδικασία έχει δη?ιουργήσει κάποια ?οντέλα όπως αυτό του ?εθοδολογικού πολυ?ορφισ?ού όπου συνυπάρχουν ?ε τις κλασικές διδακτικές προσεγγίσεις και την επιλογή της πιο κατάλληλης ?εθόδου κατά περίπτωση. Εκτός από αυτό, υπάρχει το προοδευτικό ?οντέλο ενσω?άτωσης που προβλέπει αλλαγές στη διδακτική ?εθοδολογία και το ρόλο του εκπαιδευτικού(Μητροπούλου,2011). Οι ενέργειες και όλες οι δραστηριότητες πραγ?ατοποιούνται ?ε αφετηρία τις παραπάνω θεωρίες, έχοντας και πολλά κοινά στοιχεία ?ε τη ?έθοδο project. Σε όλες τις προσπάθειες χρησι?οποιώντας τις Τ.Π.Ε. διαπιστώνονται κοινά ση?εία ?ε τη ?έθοδο project όσον αφορά τις δράσεις και τους στόχους του ?αθητή:
- να επεξεργασθεί τις πληροφορίες που συνέλεξε, να τις οργανώσει και να τις αποθηκεύσει
- να διαχειριστεί τα δεδο?ένα
- να λύσει προβλή?ατα -κυρίως ό?ως
- να «?άθει πώς να ?αθαίνει» και
- να είναι «ενεργητικός δο?ητής της γνώσης του»
Συνοψίζοντας, οΗ/Υ χρησι?οποιήθηκε ως: εποπτικό ?έσο διδασκαλίας, επικοινωνιακό ?έσο, ?έσο αναζήτησης πληροφοριών, γνωστικό-διερευνητικό εργαλείο και εργαλείο συνεργατικής ?άθησης
Υπήρχαν σε όλη τη διαδικασία προβλή?ατα που καθυστερούσαν ή δυσχέραιναν την πρόοδο. Το πιο ση?αντικό ήταν η έλλειψη ηλεκτρονικών υπολογιστών και internet σε ?ερικά παιδιά. Κάποια άλλα όχι ?όνο δεν είχαν εγκυκλοπαίδειες, αλλά ούτε ήξεραν τι ση?αίνει η λέξη! Γι? αυτό το λόγο τους δίνονταν θέ?ατα που δεν είχαν να κάνουν ?ε έρευνα από πηγές και όπου αυτό δεν ήταν εφικτό, αξιοποιήθηκε η αίθουσα υπολογιστών του σχολείου και ο υπολογιστής της τάξης, στον οποίο τα παιδιά είχαν τη δυνατότητα να βρουν τις πληροφορίες ?έσα από το διαδίκτυο σε καθορισ?ένες ώρες κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του σχολείου.
Γεγονός που όπως ήταν φυσικό, αύξανε τον ήδη αυξη?ένο χρόνο που απαιτούσε το πρόγρα??α και δη?ιουργούσε ένα ιδιαίτερο πρόβλη?α, δύσκολο να προβλεφθεί όσο προσεκτικά και να είχε σχεδιαστεί. Ίσως ένας επιπλέον λόγος που συνέβαινε αυτό ήταν πως η διαδικασία ήταν κάτι καινούριο για τους ?αθητές και έπρεπε να εξασκηθούν ?έχρι να τη συνηθίσουν. Τον περιορισ?ό του προβλή?ατος (όχι ό?ως την επίλυση του) επαρκούς χρόνου την έδινε κατά ένα ?εγάλο βαθ?ό το ιστολόγιο και η ηλεκτρονική αλληλογραφία που δη?ιούργησαν κανάλια ασύγχρονης διδασκαλίας, βοηθώντας κατά πολύ το τελικό αποτέλεσ?α, όπως εξηγήθηκε παραπάνω.
Μέσα από το πρόγρα??α διαπιστώθηκαν ση?αντικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα. Δη?ιουργήθηκε ?εγάλο ενδιαφέρον στα παιδιά για τις εργασίες τους, ?εγαλύτερη πρωτοβουλία, ανεξαρτησία και αναπτύχθηκε ιδιαίτερα το ο?αδικό πνεύ?α. Οι ?αθητές έδειχναν προθυ?ία για συνεργασία, χρησι?οποιούσαν τα διάφορα αντικεί?ενα ο?αδικά, ενώ πολλές φορές αναφέρονταν στην ο?άδα τους και επαινούσαν τους συ??αθητές τους.
Ίσως το πιο ενδιαφέρον που ?πορεί να πει κανείς ως αποτέλεσ?α της διαδικασίας, ήταν η ενεργητική συ??ετοχή ?αθητών που στην καθη?ερινότητα του σχολείου δε συ??ετείχαν σχεδόν καθόλου. Κάποιοι ?αθητές δηλαδή που ήταν εντελώς αδιάφοροι για το σχολείο, όχι ?όνο έδειξαν έντονο ενδιαφέρον να συ??ετάσχουν στη δη?ιουργία εφη?ερίδας, αλλά υιοθέτησαν αυτή τη θετική στάση και την επέκτειναν και στα ?αθή?ατα του σχολείου, παρουσιάζοντας βελτίωση στις επιδόσεις τους. Ενώ πριν την εφαρ?ογή του προγρά??ατος υπήρχε ?ια τυπική τάξη, όπου υπήρχαν οι άριστοι, οι ?έτριοι και οι χα?ηλών επιδόσεων ?αθητές, τώρα ε?φανίστηκε ?ία δεύτερη τάξη ?έσα στην πρώτη. Αυτή η δεύτερη τάξη διέφερε πολύ από την πρώτη: οι ?αθητές που πρωτοστατούσαν σε αυτή τη δεύτερη τάξη κατά κανόνα δεν ήταν οι καλύτεροι ?αθητές της πρώτης, ενώ ο ?έσος όρος επιδόσεων ήταν πολύ πιο ανεβασ?ένος. Είναι πολύ ενδιαφέρον για ένα δάσκαλο να ?παίνει σε ?ια τάξη και να βλέπει όχι ?όνο 23 ?αθητές που έχει, αλλά 46! Τον βοηθάει να εκτι?ήσει το κάθε παιδί χωριστά, ως πολυδιάστατες προσωπικότητες.
Τελειώνοντας, φάνηκε πως κάποιοι ?αθητές αναζητούσαν ένα περιβάλλον στη σχολική δράση ?έσα από το οποίο θα ?πορούσαν να αναδείξουν τα προτερή?ατά τους, για τα οποία ίσως να ?ην υπάρχει χώρος στα πλαίσια της διδακτικής ύλης. Εκτός από την ελευθερία που ένιωσαν ?έσα από το δη?ιούργη?ά τους, αισθάνονταν πραγ?ατικά υπερήφανοι που τα κατάφεραν ?όνοι τους, ?ε ελάχιστη βοήθεια. Το βέβαιο είναι πως το συγκεκρι?ένο σχέδιο αποτελεί ?ια πολύ καλή ?έθοδο, ώστε ?αθητές αδύνα?οι, διστακτικοί και ?ε άλλα ενδιαφέροντα να αποκτήσουν υψηλή αυτοεκτί?ηση και να δουν τον εαυτό τους ίσο ?ε τους άλλους. Έναν στόχο που απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια από το δάσκαλο, και ίσως να έχει περισσότερη αξία από την επίτευξη οποιουδήποτε γνωστικού στόχου.
Συμπεράσματα
Όπως αναφέρθηκε στην αρχή και όπως ήταν ανα?ενό?ενο, η διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί, ?ε κάποιους στόχους να ?ην έχουν επιτευχθεί ακό?η. Συνεχίζεται ό?ως ακό?η και οι λόγοι που συ?βαίνει αυτό να είναι πολλοί, ένας ίσως ο πιο ση?αντικός: η όρεξη των περισσότερων ?αθητών να υπάρξει συνέχεια στην προσπάθειά τους, ώστε να γίνει ακό?η καλύτερη.
Τα παραπάνω οδηγούν στο συ?πέρασ?α πως η διαδικασία της δη?ιουργίας ?ιας σχολικής εφη?ερίδας, αποτελεί ένα πολύ καλό πεδίο ανάπτυξης διάφορων δραστηριοτήτων ?ε έ??εσο τρόπο. Τα παιδιά ?αθαίνουν πράγ?ατα, χωρίς να συνειδητοποιούν πως έχουν ε?πλακεί σε ?ια διδακτική διαδικασία. Αυτό κρατά α?είωτο το ενδιαφέρον τους σε κάθε στάδιο, κάνοντας την εργασία τους ευχάριστη, αλλά και την επίτευξη των στόχων εξαιρετικά εύκολα.
Τέλος, η ?ορφή όλης της διαδικασίας εξασφαλίζει ?ία ανοιχτή και αυτόνο?η διδασκαλία, αποτελώντας ?ικρογραφία ενός ανοιχτού Αναλυτικού Προγρά??ατος. Ο δάσκαλος προσφέρει εναλλακτικές ε?πειρίες ?άθησης στους ?αθητές του, έχοντας τους στόχους του ανοιχτούς και ?εταβαλλό?ενους και όχι περιορισ?ένους όπως συ?βαίνει σή?ερα, γεγονός που ολοένα και περισσότερο α?φισβητείται. Η οργάνωση της διδασκαλίας, τα ?έσα που χρησι?οποιεί διαφέρουν και η επίτευξη των στόχων από ?αθητή σε ?αθητή διαφοροποιείται(Βρεττός, Γ.& Καψάλης, Αχ.,1994).
Το ?όνο που αρχικά χρειάζεται είναι η βούληση του εκπαιδευτικού να ε?πιστευτεί τακτικές και θεωρίες που εφαρ?όζονταν παλιότερα και να καταφέρει να τις ?εταφέρει στη σύγχρονη εποχή του. Είναι ?ία πρακτική που συνδυαζό?ενη ?ε τις νέες τεχνολογίες και ?ε πολύ καλό σχεδιασ?ό, ?πορεί να δώσει θεα?ατικά αποτελέσ?ατα στη ζωή ?ιας τυπικής τάξης,
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Βρεττός, Γ.& Καψάλης, Αχ.(1994). Αναλυτικά Προγρά??ατα, Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Art of Text,σσ.19-24
Ε.Α.Ι.Τ.Υ.(2008). Επι?ορφωτικό υλικό Για Την Επι?όρφωση Των Εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επι?όρφωσης-Τεύχος 1,Γενικό Μέρος.
Kασαπίδη, Μ.(2011) Η Μέθοδος Project, Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2011 από τη διεύθυνση http://www.interedkids.gr/edirdocuments/Project.pdf
Καψάλη, Αχ. (1995). Παιδαγωγική Ψυχολογία, Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη, σσ. 357-361
Κό?ης, Β. (2004). Εισαγωγή στις Εφαρ?ογές των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση, Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου από τη διεύθυνση http://hermes.di.uoa.gr/pake/enotita1_5.ppt
Μητροπούλου, Β.(2011). Μοντέλα Ένταξης Η/Υ στη διδακτική πράξη, Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2011 από τη διεύθυνση http://users.auth.gr/~mitro/7%20Lesson.ppt
Ράπτης, Αρ.& Ράπτη, Αθ. (1996). Η Πληροφορική στην Εκπαίδευση-παιδαγωγική προσέγγιση, Αθήνα: Εκδόσεις Συ?εών,σσ.86-91
Karl, Frey (1986). Η «Μέθοδος Project»-Μια ?ορφή συλλογικής εργασίας στο σχολείο ως θεωρία και πράξη(?ετ.Κλεονίκη Μάλλιου),Θεσσαλονίκη: Εκδοτικός Οίκος Αδελφών Κυριακίδη,σσ.7-84.